Op initiatief van Vlaanderen is de zogenaamde 3RX-studie (Rhein-Ruhr-Rail) voor de lJzeren Rijn uitgevoerd. Deze route wordt ook wel de Dritte Weg genoemd en is bestemd voor goederenvervoer.
In deze haalbaarheidsstudie worden drie routes tussen Antwerpen en het Ruhrgebied onderzocht op kosten en baten. De bedoeling van de studie is het uitte zoeken onder welke voorwaarden de lJzeren Rijn in gebruik genomen kan worden. Onlangs is het eindrapport van de 3RX-studie gepresenteerd en de gemeenteraad is hierover recentelijk geïnformeerd.
Voor het alternatief van de Dritte Weg zijn de volgende maatregelen in de omgeving Weert in het rapport opgenomen:
– Hamont-Weert: Elektrificatie van circa 9 kilometer spoor, upgraden van overwegen.
– Weert: twee sporen bij de kruising (één voor oostwaartse en één voor westwaartse treinen) of het aanleggen van wachtsporen.
– Weert: nieuwe brug over de Zuid-Willemsvaart en mogelijk een viaduct.
– Weert-Roermond: nieuw Europese beveiligingssysteem European RailTraffic Management System (ERTMS).
– In Weert moeten twee sporen bij de kruising nabij de Zuid-Willemsvaart aangelegd worden óf het aanleggen van wachtsporen van 750 meter bij station Weert.
Geen tunnel
Wat opvalt is dat in het onderhavig onderzoek geen tunnel onder de stad Weert is opgenomen. Het rapport geeft geen aanleiding om het standpunt van Weert te wijzigen. Het standpunt van de gemeente over de IJzeren Rijn is: “Nee, tenzij er een oplossing komt die de negatieve gevolgen voor Weert voorkomt”, zoals een tunnel onder de stad.
Opnieuw belangstellinq
De IJzeren Rijn, een spoorverbinding tussen Antwerpen en het Ruhrgebied, was operationeel van 1879 tot 1991. Sindsdien worden de baanvakken Belgische grens-Weert én Roermond-Duitse grens niet meer gebruikt. Het afgelopen decennium hebben de havens, verladers en vervoerders een hernieuwde belangstelling getoond voor de internationale spoorverbinding. Er zijn diverse studies uitgevoerd naar revitalisering van de spoorlijn. Deze studies laten zien dat de baten beperkt zijn, en dat veel stakeholders hun bezorgdheid uiten over de negatieve effecten op het milieu en de leefomgeving.
Op basis van een historische overeenkomst tussen Nederland en België is er ook een arbitrageprocedure gevolgd voor de verdeling van de nodige investeringskosten, die gepaard gaan met het volledig opknappen van de gehele IJzeren Rijn route. Tot nog toe is er nog geen besluit is genomen over de IJzeren Rijn, en in het Bundesverkehrswegenplan 2030 dat verscheen in 2016 zijn beide tracés als niet prioritair aangemerkt.
Conclusies 3RX-studie
De overallconclusie is dat de maatschappelijke kosten / baten analyse van de 3RX-studie negatief uitvalt. De Dritte Weg scoort slechter dan de vergelijkingstracés (historisch tracé en BAB52). Door het beperkt aantal goederen-treinen (20 per dag) en hoge kosten (bijna €750 miljoen) is de is de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA)-waarde laag. Zelfs als er rekening gehouden wordt met het terugbrengen van de kosten (minder infrastructuur bij Roermond en in Duitsland) en de reeds gereserveerde 130 miljoen euro voor Kaldenkirchen-Dulken niet wordt meegenomen, blijft de MKBA-waarde negatief.
Maatschappelijke Kosten
Zelfs als er rekening gehouden wordt met het terugbrengen van de kosten (minder infrastructuur bij Roermond en in Duitsland) en de reeds
gereserveerde 130 miljoen voor Kaldenkirchen-Dulken niet wordt meegenomen, blijft de MKBA-waarde negatief.
Het lijkt erop dat de partijen in België en Duitsland verder willen met de 3RX-studie. Er wordt gezocht naar manieren om de baten omhoog te krijgen en de kosten te reduceren. Duidelijk is wel dat de kosten op Nederlands grondgebied hoog zijn (ca € 560 miljoen) en deze op basis van een eerdere arbitrage voor een zeer groot deel betaald moeten worden door België.
Bestaande route voldoet
Opvallend is dat de bestaande Montzenroute, die via Antwerpen-Luik-Montzen en Aachen naar het Ruhrgebied gaat, de toekomstige groei kan opvangen. Uit de haalbaarheidsstudie blijkt dat 20 goederentreinen per dag van de bestaande Montzen- en Brabantroute af kunnen worden gehaald en over de 3RX route worden geleid. Dit zal op Nederlands grondgebied een investering vergen van circa €600 miljoen. Deze haalbaarheidsstudie geeft helder aan dat de Montzenroute de groei aankan en tevens dat de kosten niet opwegen tegen de baten met een MKBA van 0.16.
Dit is een gezamenlijke verklaring van het Samenwerkingsverband IJzeren Rijn, de gemeente Venlo en de provincie Limburg. In het Samenwerkingsverband IJzeren Rijn werken de gemeenten Cranendonck, Weert, Leudal, Roermond, Roerdalen en de Milieufederatie Limburg samen om op te komen voor de leefbaarheid, veiligheid en bereikbaarheid van de inwoners en de natuurwaarden in dit gebied.