Nederweert – Natuurlijk Platform steunt de landbouwtransitie, een proces dat zeker nog jaren kan duren, maar waarvan wel geleidelijk de contouren zichtbaar worden. Kernbegrippen zijn: duurzaam, respect voor de natuur en de boer, lokaal, gezond maar ook lekker en betaalbaar.
Nieuwe initiatieven
Momenteel zijn er in de regio verschillende succesvolle initiatieven, die een bijdrage leveren aan de landbouwtransitie. Onder het motto “laat duizend bloemen bloeien” zet het Natuurlijk Platform de komende tijd een paar van deze “bloemen” in het zonnetje. Dit keer het melkveebedrijf van Jakob Pustjens, Colusdijk, Nederweert. Tijdens het bezoek van Natuurlijk Platform liepen er tientallen kalfjes rond. Alle koeien kalven af in een korte periode in het vroege voorjaar, net zoals de natuur bedoeld heeft.
Jakob vertelt dat hij de eerste dagen de zorg voor het kalfje bij de moederkoe laat. Zo kan de koe moederzorg geven en dat werkt beter voor beiden. Jakob blijkt een geboren verteller, die met veel passie over zijn idealen spreekt. Op dit moment schakelt het bedrijf om van gangbaar naar biologisch en eind 2025 zal het bedrijf een volledig SKAL gecertificeerde biologische boerderij zijn.
Er zijn op dit moment honderd Jersey koeien op de boerderij. Het is een heel nieuwsgierig ras, waarvan de melk veel vet, eiwit en mineralen bevat. Dit jaar wordt een aantal koeien gedekt door de twee Black Angus stieren van Jakob. Het Black Angus ras geeft meer vleeskwaliteit en doet het ook goed op natuurbegrazing.
Hoe het begon
In 1983 kan de vader van Jakob (uit een boerenfamilie in Nederweert) het bedrijf en grasland verplaatsen ver buiten het dorp door ruilverkaveling. Bij de start zijn er zeventig koeien. Jakob weet al jong dat hij wil boeren, maar als hij van de Hogere Agrarische School komt, kan het bedrijf moeizaam groeien door het melkquotum. Hij gaat aan de slag als agrarisch adviseur en geeft lezingen over ‘groen’ boeren, economie en mestwet, maar helpt daarnaast nog dagelijks op de boerderij mee. In 2009 maken vader en zoon een nieuw bedrijfsplan om te groeien naar 400 koeien als het melkquotum er in 2015 af zal gaan. Er worden stikstofrechten van stoppende agrarische bedrijven opgekocht om de juiste natuurbeschermingsvergunningen te kunnen krijgen, dit omdat het bedrijf op vijfhonderd meter van het Weerterbos (Natura2000) ligt.
Er hangt echter ook weer nieuwe wet- en mestregelgeving boven de markt. Jakob en zijn vrouw denken dan in kansen en niet in beperkingen en oriënteren zich op boeren in het buitenland. Ze krijgen hun eerste kind, en later ook nog een tweede, en filosoferen over hoe de wereld er uit zal zien als ze groot zijn. Een collega-adviseur wijst Jakob erop dat zijn kinderen de volgende eeuw waarschijnlijk zullen meemaken. Deze woorden, dit besef, maakt hem er nog bewuster van om goed na te denken hoe hij aan die wereld kan bijdragen: een goed begin start bij jezelf!
Als door opnieuw een melkquotum wéér in koeienrechten geïnvesteerd moet worden, stopt Jakob met de koeien in Nederweert. Het bedrijf gaat over op akkerbouw en zet hij het bedrijf te koop. In 2020 komt er een koper, een projectontwikkelaar, die een zonnepark op het land wil bouwen. Dit plan krijgt geen vorm. Nu ontwikkelen Jakob en de projectontwikkelaar een concept waarin voedselproductie, natuur en zonne-energie gecombineerd worden op de boerderij. De panelen zullen hoger en kantelbaar zijn, zodat de koeien en eventueel een tractor er onderdoor kunnen en het gras kan blijven groeien. Hagen voor beschutting en kruidenrijk grasland moeten zorgen voor meer biodiversiteit. In Frankrijk en Denemarken staan al dergelijke proefopstellingen. Jakob is enthousiast; voor hem betekent deze optie financiële steun en de mogelijkheid om met de zon op het land tegelijk energie en betaalbaar voedsel te produceren.
Heden
Pustjens Melkveebedrijf heeft op dit moment 100 melkkoeien en er is ruimte voor meer, maar op dit moment is groei op dit vlak niet noodzakelijk. Jakob heeft goed rondgekeken bij collega’s in Ierland en Nieuw-Zeeland en kiest voor het verdienmodel van blokkalven. Koeien in het voorjaar laten afkalven past in zijn bedrijfsfilosofie; doen zoals de natuur het bedacht heeft. Hierbij zijn de levenscycli van de koeien, kalfjes, gras en kruiden het beste te combineren en werk je dus met de natuur mee. De dieren zijn zoveel mogelijk buiten en grazen op blokken kruidenrijk grasland waar geen kunstmest gebruikt wordt. Daardoor hoeft er weinig gemaaid te worden, wat ook beter is voor vegetatie, insecten en jonge vogels.
De klaver in de wei haalt stikstof uit de lucht en de koeienflatsen zorgen voor veel biodiversiteit: binnen een kwartier zit deze flats boordevol vliegen, torren, wormen die direct beginnen aan de verwerking. De melk wordt verkocht aan FrieslandCampina; Jakob spreekt lovend over hun producten. Daarnaast werkt hij samen met een kaasmaker, met Boeketkaas als resultaat. Een Goudse Jersey kaas waarvan het kruidenrijk grasland en hoog dieren welzijnsniveau de basis is. Kaas & Ko in Weert heeft deze kazen te koop en uiteraard zijn ze ook rechtstreeks te koop bij Jakob. Door de kaasproductie houdt hij meer over per liter melk en is schaalvergroting geen drive meer. De opbrengsten kunnen deels terugvloeien naar meer biodiversiteit in de weide of op het erf. Naast de koeien werkt hij ook aan natuurbeheer voor het Limburgs Landschap.
Toen hij de nieuwe kudde had gekocht moest hij toeleveranciers zoeken die mee wilden doen in zijn bedrijfsvoering en zocht hij ook aansluiting bij een wereldwijd netwerk van collega’s die proberen de kennis over natuurlijk boeren van hun ouders en grootouders te benutten. Hij wil graag lokaal produceren, voor een lokale markt, goed en gezond voedsel maken voor een betaalbare prijs. Zo bind je de consument aan het product en vloeit de opbrengst weer terug naar de sector.
Meer weten? https://boerjakob.nl/
Natuurlijk Platform is een beweging waaraan mensen kunnen deelnemen die zich willen inzetten voor een duurzamere en gezondere leefomgeving. Bezoek hen via https://natuurlijkplatform.nl/.
