Budel-Dorplein – Zondag 26 mei staan enthousiaste cicerones klaar om je een rondleiding te geven door het historische Dorplein. Aan de hand van verschillende verhalen leggen ze je alles uit over de oude zinkfabriek, Dorplein en zijn vroegere bewoners.
Ovenmannen meesters in ballen gooien
“Volle bak!” De man van de ballentent op de Dorplein kermis roept het voor de zoveelste keer. “Eerste prijs!” Hij geeft Driek de ovenman knarsetandend zijn prijs. Driek glundert van oor tot oor. Vol trots kijkt hij naar Janus, zijn ovenmakker. Die is niet minder in de zevende hemel. Ook hij heeft zijn armen vol met eerste prijzen. De ballenman zet zuchtend de zes lege blikken weer op elkaar: drie op de onderste rij, twee op de middelste rij en één op de top. En weer gooit Driek ze alle zes om. Er heeft zich een hoop volk rondom hen verzameld. Ze klappen uitbundig voor zo’n geweldige prestatie.
Het is heel druk op de kermis op het Cantineplein, de Grote Plaats. Over het hele plein staan kraampjes en attracties. De Eerste Wereldoorlog is net afgelopen. In Versailles wordt nog druk onderhandeld. Hier durven de mensen weer plezier te hebben. Het bier en de borreltjes in de Cantine gaan er goed in. De gard, de veldwachter, houdt met de handen op de rug een oogje in het zeil. Intussen staat de ballenman te knarsetanden van onmacht. Hij mag niemand weigeren mee te doen, maar dit heeft hij nog nooit meegemaakt. Ze maken hem straatarm. Iedere beurt kost vijf cent en ze gaan weg met prijzen van een kwartje in inkoop. Wat te doen hieraan? Hij ziet uit een ooghoek de gard dichterbij komen. Hij wenkt hem en begint met hem te smoezen. Even later stapt de gard op Driek en Janus af. Iedereen kijkt gespannen toe. Wat staat er te gebeuren? Driek en Janus krijgen te horen dat ze moeten stoppen. Ze moeten anderen ook een kans geven. Hier en daar klinkt boegeroep. De toeschouwers voelen zich beroofd van een spannend spektakel. De twee ovenmannen schudden hun hoofd. Dan begint Slippe Toon, de gard, een beetje te dreigen: stoppen of naar het prisonneke. Daar is net plaats voor twee. Mokkend druipen ze af. De ballenman komt volgend jaar niet meer terug.
Hoe kan het dat die ovenmannen zo goed zijn in ballen gooien? In de oude zinkfabriek werd het erts gesmolten in zogenaamde retorten, aardewerken pijpen van zo’n tweeënhalve meter lang. Als die tijdens de grote charge gevuld waren, moesten ze van voren dicht worden gemaakt. De temperatuur van de oven waarin de retorten lagen was rond de 1400 graden. Veel te heet om de openingen van dichtbij dicht te smeren. Wat deden de ovenmannen? Ze pakten een homp klei, maakten er een bal van en gooiden die vanaf een afstand in de opening. Dit herhaalden ze tot de opening dicht was. Zo werden ze meesters in het op afstand gooien met ballen.
Praktische informatie
- Datum: zondag 26 mei 2024
- Aanvang: 14.00 uur
- Locatie: Gemeenschapshuis De Schakel, St. Barbaraweg 1 in Budel-Dorplein
- Kosten: € 2,- per persoon, kinderen tot 12 jaar gratis
De rondleiding duurt twee tot tweeënhalf uur, gaat over goed begaanbare wegen en is rolstoel- en rollatorvriendelijk. Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak met coördinator Wim Cremers door een e-mail te sturen naar [email protected].
