De spanning en verbinding met de grens staat Hemelvaartdag centraal tijdens een nieuwe erfgoedtocht in Stramproy.
Tijdens deze landschapsbiografie gaan de gidsen van de dorpsraden onder meer in op de verborgen historie van de vlucht-, smokkel- en legerbanen. Daarnaast komen ook andere zicht- en beleefbare voetnoten aan de orde die de natuur, bewoners, gebruikers en passanten in dit enorm afwisselend gebied tussen de hoge en de lage heide en het ooit immens grote Stramproyerbroek hebben achtergelaten.
De tocht vanaf het Vosseven voert naar de lang vergeten Ruyterbaan, waarover voerlieden, kuddes maar ook rondtrekkend militairen zich eeuwenlang verplaatsten. Aan de grens wordt stilgestaan bij de afwateringswerken van de jonge staat België in deze uithoek. In 1865 begon men hier met de grootschalige ontginning van de woeste gronden voor de landbouw en de drooglegging van immense moerassen ter beëindiging van de veelvuldig voorkomende moeraskoorts. Nederland weigerde echter zijn medewerking. Daarmee werd België ondanks de aanleg van de Heerenlossing decennialang opgezadeld met enorme waterproblemen.
Via ‘t Luuëke passeren we nog andere grensrelicten zoals een recent ontdekt deel van de Bocholtergraven en het traject van de ‘Duitse Doodendraad’ uit WO I. Een draadversperring tussen Aken en Cadzand waar 2000 volt op stond. Bewoners uit de streek wisten als geen ander dat hier de dood loerde. Ondanks de enorme risico’s vond er een levendige smokkel van brieven, mensen en goederen plaats. De Duitsers zelf lieten zich trouwens ook in met deze smokkelhandel.
Aan Mariahof, nabij grenspaal 160 vindt de oversteek plaats over de gekanaliseerde – of Molenbeek die in het verleden maar liefst 28 watermolens in werking hield. Tot in de vorige eeuw lag hier in een lagergelegen kom een kilometer breed, ontoegankelijk doorstroommoeras waar alleen jagers, turfstekers en smokkelaars zich in waagden.
In deze verre uithoek bij de voormalige café-uitspanning van ‘De Graven’ ontstond vanaf 1941 een belangrijk knooppunt voor het verzet. Met de inzet van diverse familieleden van ‘De Graven’ werd een zeer groot aantal piloten en Joodse en Franse vluchtelingen via de Broeken vanuit Weert naar Bree geloodst. Bij een in 2014 teruggelegde ‘boombrug’ staan we stil bij die vlucht naar de vrijheid en de vrede en de ongelooflijke moed van de mensen op deze ‘pilotenlijn’.
Na een eeuwenoud dwaalkruis en d’n Oetslaag, worden enkele herstelde vennen aangedaan, zoals het Kranenven dat in het verleden fungeerde als boezemwater voor de Broekmolen. Daarna gaat het via de Lage Heide hogerop naar de welvende Buuëtjeshei en het devotiepunt aan de Zevensprong waar enorm geofferd zou zijn. Door moeders in afwachting van hun zonen in het verre Indië, maar ook door smokkelaars na afloop van een geslaagde handelsactie.
De recent opengelegde ‘schietbaan van de Burgerwacht is een verhaal apart. Mede door de energieke inzet van bewoners zijn deze voormalige schapendriften en diep ingesneden eeuwenoude karensporen nu goed zichtbaar. Veel bewoners uit Stramproy (en Molenbeersel) beleefden hier op de warme flanken van de schietbaan bijzondere avonturen.
Naast de economische verbondenheid van deze gemeenschappelijk beheerde hei was het gebied ook geregeld decor van grensconflicten en militaire activiteiten. Zoals de legendarische inval van de Fransen in 1794 en de plaatsing van de barakken en een Duits zoeklicht waarmee geallieerde vliegtuigen ‘gevangen’ werden.
Met deze ‘grensgevallen’ vragen de Dorpsraden aandacht voor de ‘staat en het verhaal’ van dit enorm afwisselend grenslandschap’.
Hemelvaartsdag, 25 mei. Aanvang 9.30 uur. Startplaats Vosseven, Lochtstraat 26 Stramproy (Weert).
