De Oekraïneschool bewijst: de taal van kunst begrijpt iedereen

Jonge, Oekraïense vluchtelingen voelen en ontwikkelen zich beter dankzij cultuurlessen van RICK

Wie nog mocht twijfelen aan het belang van cultuureducatie voor kinderen moet maar eens een kijkje nemen op de Oekraïneschool in Weert. Via muziek, dans en beeldende vorming voelen jonge, Oekraïense vluchtelingen zich snel thuis en op hun gemak in de regio en leren zij ook sneller de Nederlandse taal. Lees hieronder een reportage.

Vluchten

Ze oogt zó vrolijk dat je bijna zou vergeten wat ze heeft meegemaakt. Negen lentes jong heeft de Oekraïense Anhelina meer ellende voor haar kiezen gehad dan de meeste mensen in hun hele leven. Het meisje zag de raketten inslaan in Odessa. De halve stad lag in puin. Er was geen water meer, geen verwarming en omdat het luchtalarm maar bleef loeien, zat er voor haar ouders nog maar één ding op: vluchten. 

Nu zit ze in Weert op school, veilig en warm, omringd door kinderen die in hun thuisland een soortgelijk trauma beleefden. Ze tekenen, schilderen en werken met klei. Lachen. Leren. Ontdekken. Groeien. 

Betekenisvol onderwijs

We zijn te gast op de Oekraïneschool (voorheen Koalaschool) op het Kazerneterrein in Weert. Een gezamenlijk initiatief van de stichtingen MeerderWeert en Eduquaat. Verdeeld in drie taalgroepen worden veertig Oekraïense kinderen van 4 tot 12 jaar uit Weert en Nederweert hier momenteel voorbereid op een goede start in Nederland. Om te kunnen instromen in het reguliere basisonderwijs is het belangrijk dat zij zich veilig en op hun gemak voelen en snel de Nederlandse taal leren. “Dat is precies de reden waarom we deze kinderen naast taalles, rekenen, burgerschap en bewegingsonderwijs ook cultuureducatie aanbieden”, zegt projectcoördinator Michiel Reijven namens de twee onderwijsstichtingen. “Via muziek, dans en beeldende vorming leren kinderen op een creatieve manier en daardoor makkelijker de taal. Daarnaast brengt de kennismaking met kunst nog zoveel meer. Cultuureducatie is misschien wel de rijkste, meest betekenisvolle vorm van onderwijs. Onze cultuurpartner RICK laat zien hoe je dat verzorgt. Hoe je kinderen die zijn getraumatiseerd en bij aankomst in ons land nog geen woord Nederlands spreken geruststelt, verbindt en tot bloei brengt via een universele taal die iedereen begrijpt.”

Voor Saskia Keijzers, docent beeldend, begint het met oogcontact. “De ogen vertellen hoe het met een kind gaat. Minstens zo belangrijk is de toon waarop je praat. Zo voelt het kind gelijk dat het veilig is. De eerste keer komen ze vaak schichtig en verlegen binnen. Aan het einde van de les hangen ze aan mijn been. Kinderen zijn heel flexibel. Als het vertrouwen er is, gaat het snel. Inmiddels roepen zij mijn naam als ik ze in de stad tegenkom. Hoe mooi is dát!” 

Ontdekkingsreis 

Kunst verbroedert, dwars door alle taalbarrières heen. De eerste cultuurlessen, begin januari, stonden in het teken van het thema verjaardag. Muziekdocent Remco leerde de kinderen het ‘Lang zal hij leven’. Met dansdocent Judith maakten ze samen een slingerdans. Bij Saskia leerden ze met klei een duimpotje maken met daarop hun naam en geboortedatum. Als de kinderen jarig zijn, kunnen ze hier een kaarsje in laten branden. “Het plezier spat er tijdens de lessen vanaf. Ze vinden het heerlijk om creatief bezig te zijn. Om zelf iets te bedenken en te maken en samen te werken met andere kinderen. Kunst prikkelt hun zintuigen. Het helpt om hun emoties te uiten en hun talent te ontdekken en het geeft zelfvertrouwen. Met de materialen en technieken die ik ze aanreik, maken ze als het ware één grote ontdekkingsreis”, licht Saskia toe. 

Creatief de taal leren

Al boetserend en schilderend leren de kinderen – zonder dat ze het in de gaten hebben – de Nederlandse taal. “En dat gaat razendsnel”, weet Saskia. “Ik laat bijvoorbeeld een schaar zien en zeg: schaar. Dan maak ik een knipgebaar en vraag ik: wat kun je met een schaar? Knippen. Met een schaar kun je knippen. Elke keer komt er een woord bij. Door dit steeds te herhalen, bouwen ze heel snel een woordenschat op. Op diezelfde speelse manier leren kinderen bijvoorbeeld ook de kleuren, vormen en contrasten. Soms, als we er samen even niet uitkomen, roep ik de hulp in van de Oekraïense tolk. En zelf heb ik inmiddels ook een paar woordjes Oekraïens geleerd. Het woord dat ik verreweg het meest gebruik is ‘dobro’. Dat betekent ‘goed gedaan’. Ik vind het heel belangrijk om kinderen positief te stimuleren.”  

Projectcoördinator Michiel is onder de indruk van wat de Oekraïneschool in korte tijd heeft neergezet. De taaldocenten van TaleNT2 (meester Peter en juf Léontien, onderwijsassistenten Frank en Sylvia en tolken Olena en Yuliia), de bewegingsdocenten van Punt Welzijn en de cultuurdocenten van RICK vormen een hecht team. “Eigenlijk zou elke school in Nederland moeten draaien als deze. De ontwikkeling van het kind wordt hier op verschillende manieren gestimuleerd en werkelijk afgestemd op de individuele behoefte.” 

Wie wil weten hoe het succes van de Oekraïneschool eruitziet, hoeft alleen maar naar Anhelina te kijken. Haar snoet vertelt het hele verhaal. Een paar maanden geleden leefde de jonge Oekraïense nog tussen hoop en vrees. Kijk haar nu eens stralen. 

Een bijdrage van Bas Poell